TUR-INFO.PL
Serwis Informacyjny Branży Turystycznej
Zgodnie z unijnym prawem turysta ma prawo żądać od organizatora wyjazdu wynagrodzenia za naruszenie prawa do niezakłóconego wypoczynku. Polskie prawo w tej kwestii jest sprzeczne z unijnym, ale nadrzędne jest prawo unijne, które pozwala konsumentowi żądać wynagrodzenia za "zepsucie wyjazdu".
reklama
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ORGANIZATORA TURYSTYKI ZA NARUSZENIE PRAWA KONSUMENTA DO NIEZAKŁÓCONEGO WYPOCZYNKU
Nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych dotyka nie tylko dóbr majątkowych konsumenta, ale również jego dóbr niemajątkowych, w tym dóbr osobistych. Naprawienie szkody majątkowej (odszkodowanie, obniżenie ceny usługi turystycznej) w wielu wypadkach nie rekompensuje całości uszczerbku w dobrach konsumenta.
Urlop i wypoczynek, choć mają swoje ekwiwalenty materialne, są również dobrami o charakterze niematerialnym. Dobrami ze sfery odczuć klienta biura podróży. Chodzi w szczególności o takie odczucia jak odpoczynek, regeneracja sił, unikanie stresu, komfort psychiczny, przyjemność ze spędzenia czasu w wybrany sposób, bez zakłóceń, bez nieprzyjemności. Dobra takie zasługują również na prawną ochronę.
Tradycyjnie w prawie cywilnym zwykło się rozróżniać pomiędzy szkodą i krzywdą. Ta pierwsza rozumiana jest (najogólniej) jako pewien uszczerbek w stanie majątkowym danej osoby. Krzywda natomiast jest trudna do przeliczenia na pieniądze, jest ona bowiem pewnym negatywnym zjawiskiem w sferze psychicznej, oznacza ból, cierpienie, dyskomfort. O ile ogólną zasadą prawa cywilnego jest naprawianie szkód majątkowych, co ma miejsce zarówno przy odpowiedzialności kontraktowej jak i przy odpowiedzialności deliktowej, to odmiennie ma się sytuacja w wypadku krzywdy. Ta ostatnia może być rekompensowana tylko w sytuacjach, w których ustawodawca to przewiduje. Ogólne zasady odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i n. k.c.) nie przewidują naprawienia krzywdy. Zadośćuczynienie krzywdzie jest natomiast możliwe w niektórych wypadkach odpowiedzialności deliktowej. W tym w przypadku naruszenia dóbr osobistych.
Katalog dóbr osobistych w prawie polskim jest otwarty, tym samym, wraz z rozwojem różnych form życia społecznego, możliwe jest konstruowanie nowych dóbr osobistych, nie wymienionych wprost w kodeksie cywilnym. Moim zdaniem można zasadnie mówić o prawie do niezakłóconego wypoczynku, jako o prawnie chronionej wartości, ściśle związanej z osobą konsumenta, który zawiera umowę o świadczenie usług turystycznych. Celem skorzystania z usług turystycznych jest bowiem nie tylko przejazd i pobyt w określonym miejscu i na określonych warunkach ale przede wszystkim umożliwienie odpoczynku, relaksu. Przyjęcie, że mamy do czynienia z dobrem osobistym, jakim jest niezakłócony wypoczynek ma ten skutek, że w razie nienależytego wykonania (lub w ogóle niewykonania) umowy o świadczenie usług turystycznych, osoba, której dobro zostało naruszone będzie mogła dochodzić nie tylko roszczeń odszkodowawczych opartych na podstawie kontraktowej, ale również roszczenia o zadośćuczynienie za naruszenie jego dobra osobistego.
Taka sytuacja, kiedy niewłaściwe wykonanie umowy o usługi turystyczne połączone jest z naruszeniem prawa do niezakłóconego wypoczynku prowadzić może do zbiegu reżimów odpowiedzialności: kontraktowej i deliktowej. Ze względu na różne przesłanki tej odpowiedzialności (a także różne możliwości egzoneracji) oraz różny zakres odpowiedzialności za osoby trzecie, może to w praktyce czynić niemożliwym skuteczne dochodzenie roszczeń. W większości wypadków niewłaściwe wykonanie umowy oraz naruszenie dóbr osobistych konsumenta nie są bowiem wynikiem działań organizatora turystyki, ale osób, za pomocą, których wykonuje on swoje zobowiązanie. W ogromnej większości wypadków dotyczy to wypoczynku za granicą.
Oparcie odpowiedzialności organizatora turystyki na przepisach samego kodeksu cywilnego byłoby, więc niewystarczające. W związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej ustawodawca polski jest obowiązany zapewnić konsumentom korzystającym z usług turystycznych odpowiedni standard ochrony prawnej przewidziany w dyrektywie nr 90/314/EWG z dnia 16. czerwca 1990r. o podróżach za cenę zryczałtowaną. Z tego względu ustawodawca polski wprowadził dodatkową podstawę odpowiedzialności w art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych. Na podstawie tego przepisu organizator turystyki odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest spowodowane wyłącznie: działaniem lub zaniechaniem klienta, działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć, albo siłą wyższą. Odpowiedzialność organizatora turystyki na podstawie art. 11a ustawy o usługach turystycznych oparta jest na zasadzie ryzyka, jest niezależna od winy organizatora turystyki i jego kontrahentów.
Takie ukształtowanie odpowiedzialności jest bardzo korzystne dla konsumenta. Pozostaje jeszcze jednak pytanie o zakres tej odpowiedzialności, czy obejmuje ona tylko szkodę w sensie uszczerbku materialnego, jak to by wynikało z literalnego brzmienia art. 11 a ustawy o usługach turystycznych w powiązaniu z art. 471 i 361 k.c., czy także krzywdę, jakiej doznał klient biura podróży. Dokonując wykładni art. 11a ustawy o usługach turystycznych należy mieć na uwadze, że ustawa o usługach turystycznych w zakresie tej regulacji implementuje przepisy art. 5 wzmiankowanej dyrektywy. Z tego powodu wykładnia art. 11a ustawy o usługach turystycznych powinna nie tylko odwoływać się do wypracowanego na gruncie prawa krajowego rozumienia pojęcia szkody i niewłaściwego wykonania umowy, ale przede wszystkim wykładnia ta powinna zmierzać do zapewnienia realizacji celów dyrektywy. Państwo mogłoby zostać pociągnięte do odpowiedzialności odszkodowawczej w przypadku niepełnej lub wadliwej implementacji rozwiązań dyrektywy, która to implementacja pozbawiałaby jednostkę poziomu ochrony jej praw przewidzianego dyrektywą i tym samym doprowadziła do powstania szkody po stronie jednostki.
Wykładni przepisów ustawy o usługach turystycznych należy dokonywać uwzględniając treść i cel dyrektywy. Podstawowe znaczenie ma tutaj art. 5 dyrektywy, który nakazuje państwom członkowskim zagwarantowanie odpowiedzialności organizatorów podróży za szkody wyrządzone konsumentom. Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 12 marca 2002 roku w sprawie Simone Leitner v. TUI Deutschland GmbH and Co. KG, C-168/00, dokonał wykładni pojęcia szkody na gruncie art. 5 dyrektywy, wskazując, że pojęcie to nie doznaje najmniejszych ograniczeń i nie jest możliwe interpretowanie ogólnego pojęcia szkody w ten sposób, by nie obejmowało ono szkody niemajątkowej (krzywdy). Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że na podstawie art. 5 dyrektywy konsument ma także prawo do wynagrodzenia szkody niemajątkowej polegającej na utracie przyjemności z podróży, zmarnowanym urlopie, wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy usług tworzących pakiet usług turystycznych. W związku z tym art. 11a ust. 1 ustawy o usługach turystycznych należy wykładać w ten sposób, że obejmuje on również obowiązek naprawienia szkody niemajątkowej, polegającej ogólnie mówiąc na zmarnowanym urlopie (utraconym wypoczynku, utraconej przyjemności z urlopu). Stanowisko takie zostało zaaprobowane przez część doktryny oraz najnowsze orzecznictwo sądowe.
Powyższy tekst to skrót odczytu na temat. "Odszkodowanie i zadośćuczynienie za zmarnowany urlop" wygłoszonego w dniu 12. maja 2008r. na zebraniu naukowym Zakładu Prawa i Organizacji Turystyki Instytutu Turystyki i Rekreacji AWF w Krakowie.
Autor, mgr Piotr Kostański jest doktorantem w Katedrze Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji UJ oraz w Europejskim Kolegium Doktoranckim. Wykonuje zawód adwokata, www.akkn.pl
© 2024 TUR-INFO.PL Wszelkie prawa zastrzeżone.
Kontakt z nami
